Harin in Marathi
हरिण हा प्राणी जंगलात आढळतो. हा प्राणी चपळ परंतु स्वभावाने भित्रा असतो. दिसायला छान असून लहान मुलांना फार आवडतो.
हरणाला ‘सारंग मृग’ असेही म्हणतात. पुराणात हरणाच्या अनेक कथा आहेत.
हरणाची माहिती – Deer Information in Marathi
| हिंदी नाव : | हीरन |
| इंग्रजी नाव : | Deer |
भारतात हरणांच्या एकूण चार जाती आहेत. त्या म्हणजे नीलगाय, सांबर, चितळ, आणि काळवीट होय.
हरणे जंगलात तसेच गवताळ प्रदेशातही आढळतात. सर्वसाधारणपणे मादी हरणाला शिंगे नसतात.
सांबर नावाचे हरिण आकार आणि उंचीने मोठे असते. त्याची पाठ तांबूस तपकिरी रंगाची असते. पोटाचा भाग पांढरा असते. सांबराची शिंगे औषधी म्हणून वापरतात.
चितळ जातीचे हरिण अतिमृदू स्वभावाचे, दिसायला मनमोहक व सुंदर असते. रंग तांबूस तपकिरी असतो, या जातीच्या नर हरणाला शिंगे असतात, मादीला नसतात.
शिंगांना एक-दोन फुटांचे फाटे फुटलेले असतात. ही हरणे महाराष्ट्र, कर्नाटकात पहायला मिळतात.
काळवीट ही हरणाची आणखी एक जात. याचा रंग काळसर तांबूस असतो. हे फार वेगाने धावू शकते. नर काळविटाची शिंगे पिळे-पिळे असल्यासारखी असतात. काळवीट कळपाने राहतात.
काळविटाची मादी एका वेळी एक-दोन पिल्लांनाच जन्म देते. त्यांच्या संरक्षणासाठी ती त्यांना गवतात लपवते.
नीलगाय ही हरणांची एक जात. या जातीचे हरिण धड गाईसारखे किंवा धड घोड्यासारखेही दिसत नाही.
रंग निळसर असल्यामळे त्याला “नीलगाय” असे म्हणतात. उंची चार-साडेचार फूट असते.
हरणाचे खाद्य – Deer Food
हरणाला झाडपाला तसेच गवतसुद्धा आवडते.
हरीण हा खूप गरीब प्राणी आहे. हरीण हा पोहू शकतो आणि उंच उडी सुद्धा मारू शकतो. हरिणाचे हरीण ज्या वातावरणामध्ये राहत असतात त्या प्रमाणे त्यांच्या पायांचा आकार असतो. हे दिसायला सुंदर प्राणी आहे.
हरिणाचे पिल्ले जन्माला आल्या नंतर काही वेळात चालायला सुरवात करतात. तसेच ते एका वर्षाचे झाले कि त्याच्या आई ला सोडून देतात.
कस्तुरीमृग हा हरणांचा अजून एक दुर्मिळ प्रकार. या प्रकारचे हरिण हिमालयाच्या उंच प्रदेशात पहायला मिळते. त्याच्या अंगावर राठ व लांब केस असतात.
या हरणाला सुळे असतात. त्या सुळ्यांचा उपयोग ते स्वत:च्या रक्षणासाठी करते.
कस्तुरीमृग या जातीच्या नर हरणांच्या पोटात कस्तुरीच्या ग्रंथी असतात. या ग्रंथींना सुवास येतो.
या ग्रंथींपासून एक प्रकारचा स्राव येतो. त्याचा ताजा असताना फार घाणेरडा व तीव्र वास येतो. परंतु तो स्राव सुकल्यावर मात्र त्याचा वास मंद व मनाला सुखद, आल्हाददायक, वाटतो. हीच कस्तुरी होय.
साधारणपणे एका नर जातीच्या मृगाकडून २८ ग्रॅम कस्तुरी मिळते.
या कस्तुरीपासून अत्तरे, सुगंधी तेल, अगरबत्त्या, सुगंधी उटणे, साबण अशा अनेक वस्तू बनवतात.
म्हणून कस्तुरी फार मौल्यवान समजली जाते. त्यासाठी पुष्कळ लोक कस्तुरीमृगाची हत्या करतात. त्यामुळे ही हरणांची जात दुर्मिळ होत चालली आहे.
हरणांच्या सर्व जातींमध्ये फक्त नर जातीलाच शिंगे असतात.
दरवर्षी विणीच्या हंगामानंतर नर जातीच्या हरणांची शिंगे गळून पडतात.
पुन्हा विणीचा हंगाम सुरू होण्यापूर्वी नरांना शिंगे येतात.
प्रथम ती नरम असतात. त्यांची लव गळून गेल्यावर ती शिंगे कडक बनतात व त्यांचा उपयोग ते आत्मसंरक्षणासाठी करतात.